Inleiding tot de verwondering

Inleiding tot de verwondering ontstond destijds (1967) uit een cursus 'inleiding tot de wijsbegeerte'. Het is een uitwerking van het aloude beginsel dat de verwondering aan de oorsprong ligt van elke wijsgerige bezinning.Cornelis Verhoeven (1928-2001) noemde zijn boek zelf een oefening in de vrije val. Het verlies van elke vanzelfsprekendheid wordt onder de oude naam 'verwondering' dankbaar aanvaard, tot uitgangspunt van het denken genomen en als beginsel van niet-identiteit of 'uitgestelde identiteit' geformuleerd. Bij deze vrije val openen zich boeiende wijsgerige en ethische perspectieven. De cultuur van de vanzelfsprekendheid blijkt niet zonder gevaren te zijn: zij leidt tot verstarring, tot tirannie van de middelmaat, gevangenschap in de grot van meningen en allerlei vormen van geweld. De zo gevreesde 'zinloosheid' van het bestaan daarentegen blijkt minder een tragisch dan wel een enthousiasmerend karakter te hebben. Het laatste hoofdstuk heet dan ook: filosofie van het enthousiasme.InhoudI. Verwondering en kennis 91. Inleiden 92. Algemene ontwikkeling 133. Specialisme 17II. Verwondering en wijsbegeerte 221. Verwondering en openheid 222. Verwondering als beginsel 253. Fysiognomie van de verwondering 304. Verwondering en fascinatie 32III. De verbijstering 371. Middagduivel en siësta 372. Het panische moment 433. De provocatie van Sokrates 48IV. Uitgestelde identiteit 521. Identiteit 522. Zijn en denken 563. Het ding 614. Historisme 645. Plato's ideeënleer 65V. Verwondering en vervreemding 691. Vervreemding 692. De inspiratie van het dualisme 723. Het systeem als spel en poging 754. Woord en term 77VI. De menselijke maat 811. De maat van een probleem 812. Vergankelijkheid als maat 843. De maat van een zekerheid 864. De verwondering als maat 875. De maat van een waarheid 896. De waarachtigheid als maat 917. Het ik als maat 948. Tirannie van de middelmaat 96VII. Wonen in het uitstel 1001. Interesse 1002. Wonen tussen twee paradijzen 1033. Ethiek en wijsheid 1114. Behoefte en uitstel 115VIII Verwondering en begronding 1201. Het cogito van de roos 1202. Causaliteit en contemplatie 1263. Occasionalisme en wonder 128IX. Verwondering en verrassing 1321. Het geschenk 1322. Dank en lof 1363. Aanvaarding en feest 139X. Het uitstel verduren 1461. Haast 1462. Het heilige ritardando 1483. Mijmeren en toeslaan 155XI. Filosofie van het enthousiasme 164Inleiding 164A. Enthousiasmos 1651. Een tekst van Plato 1652. Het pathische karakter van enthousiasmos 1683. 'Entheos' 1704. Parallelliteit 172B. Enthousiasme 1761. Een tekst van Hegel 1762. Nuchterheid, zakelijkheid, objectiviteit 1773. Ethische overwegingen 1804. Ascese en techniek van het enthousiasme 184Besluit 187