Het open woord

Na als student in de jarentwintig van de vorigeeeuw te zijn gearresteerden verbannen werkteLidija Tsjoekovskajaenige jaren als redacteurbij een uitgeverij vankinderboeken. Naaraanleiding van dearrestatie en - naar laterbleek - moord op haarechtgenoot schreef zijmidden in die tijd van repressie de beklemmenderoman Sofia Petrovna/Het verlaten huis. NadatTsjoekovskaja het haar had voorgelezen zei dedichter Anna Achmatova hierover: 'Ieder woordervan is waar.' Haar tweede roman, Duik in de diepte,is gesitueerd in 1949 toen een nieuwe golf vanvervolging en antisemitisme werd ingezet. Na heteinde van de dooi onder Chroestsjov verzette zij zichopenlijk tegen het opnieuw intredende repressieveklimaat van leugenachtigheid, manipulatie enzwijgen. In 1974 werd zij uit de Schrijversbondgezet. De transcriptie van haar verdedigingsrede isin het boek opgenomen.Wie is deze vrouw, door Solzjenitsyn omschrevenals 'een sieraad voor de Sovjetliteratuur'? De frisheid,kracht en de literaire kwaliteit van haar openbrieven rechtvaardigen deze vertaling en publicatie,en daarmee de hernieuwde aandacht voor haarwerk.Enkele fragmenten uit Women's Works in Stalin'sTime van Beth Holmgren duiden vanuit eenfeministisch perspectief het belang, de werkwijzeen de bijzondere plaats die vrouwen, zoals LidijaTsjoekovskaja, in de Sovjetliteratuur innemen.